Clean Energy Package: breekt lokaal opgewekte energie eindelijk door?
De EU lanceerde vorig jaar een nieuw wetgevingspakket voor een sterke en flexibele elektriciteitsmarkt in Europa: de Clean Energy Package. Een belangrijk onderdeel is de wettelijke verankering van lokale energiegemeenschappen. Deze plaatselijke energie-initiatieven krijgen volgens Brussel een cruciale rol in onze toekomstige energievoorziening.
Voor de duidelijkheid: de Clean Energy Package is anders dan de Europese Green Deal. Waar het bij de Green Deal voorlopig om commissievoorstellen gaat, is het laatste deel van de Clean Energy Package vorig jaar definitief van kracht geworden. Een van de meest opvallende veranderingen is een sterkere positie van lokale energie-initiatieven op de Europese energiemarkt. Wat gaat dit betekenen?
Twee soorten energie-initiatieven
De Clean Energy Package introduceert een onderscheid tussen twee soorten lokale energie-initiatieven: Citizen Energy Communities (CEC) en Renewable Energy Communities (REC). Beide zijn anders dan traditionele marktspelers doordat ze zich organiseren rond eigendom, democratisch bestuur en een niet-commercieel doel. Meestal gaat het daarbij om duurzame energieopwekking, zoals zon of wind. Bovendien is vaak het doel om de lokale gemeenschap mee te laten profiteren van opbrengsten.
Belangrijke nuanceverschillen
Toch zijn beide concepten niet helemaal hetzelfde. Zo mogen bij Renewable Energy Communities alleen leden en aandeelhouders die zich dicht bij de projectlocatie bevinden controle hebben. Daarnaast gaat het bij Citizen Energy Communities niet alleen om hernieuwbare energie, maar ook om distributie, energieopslag, oplaad- en energie-efficiëntiediensten. Belangrijke nuanceverschillen waarvan het nog de vraag is hoe ze precies vorm krijgen in de Nederlandse wetgeving en praktijk.
”Hoe zorgen organisaties en projecten er nu voor dat ze groene, Europese kansen benutten en risico’s vermijden?
Hooggespannen verwachtingen
In Nederland is al een tijdje een stijgende trend zichtbaar in het aantal lokale energie-initiatieven. Volgens de Lokale Energie Monitor telde Nederland eind 2019 in totaal 583 energiecoöperaties, bijna honderd meer dan in 2018. Daarbij is in het Klimaatakkoord afgesproken dat 50 procent van alle nieuwe wind- en zonneparken uiteindelijk in eigendom van de lokale omgeving komt. Kortom: de verwachtingen van lokaal opgewekte energie voor de komende jaren zijn hooggespannen.
‘New kid on the grid’
Behalve veel voordelen brengt meer lokale energieopwekking ook nieuwe uitdagingen met zich mee. Bijvoorbeeld voor ons huidige elektriciteitssysteem. Op dit moment zijn het vooral producenten, leveranciers, programmaverantwoordelijken en netbeheerders die gezamenlijk onze elektriciteitsvoorziening regelen. Met een ‘new kid on the grid’ – in de vorm van lokale-initiatieven – ontstaan er nieuwe verhoudingen op dit bestaande energiespeelveld.
Nieuw energiespeelveld?
Dat nieuwe energiespeelveld is nog omgeven door veel vragen. Hoe gaat de Nederlandse regering ‘energiegemeenschappen van burgers’ en ‘hernieuwbare energiegemeenschappen’ implementeren in wetgeving? In hoeverre gaan lokale energie-initiatieven onafhankelijk van het gemeenschappelijke energienet opereren? Hoe betrouwbaar zijn (semi-)off grid gemeenschappen eigenlijk? Wat wordt de toekomstige rol van flexibiliteitsdiensten van zogenaamde ‘aggregators’?
Vooralsnog is het afwachten hoe de versterkte positie van lokale energie-initiatieven gaat uitpakken in de Nederlandse situatie. Maar het staat vast dat de Clean Energy Package een nieuwe stap is richting een verdere uitrol van lokaal opgewekte energie in Europa.
Team Energy van ERAC is gespecialiseerd in energievraagstukken binnen de regionale en Europese beleidscontext. We ondersteunen beleid, strategie én realisatie van initiatieven die de energietransitie vooruit helpen. Meer weten? Neem contact op met ajselamehinagic@erac.nl.
